Historie

Langweer

KerkEen historische wandeling door Langweer
met Pieter Brinksma.

Als watersporters met hun vaartuig richting Langweer varen, dan prijkt in de verte het baken van Langweer hoog boven de bomen uit, de oude kerktoren. De kerk (gewijd aan de heilige Catharina) met toren stamt uit 1777 en is omkleed met vele verhalen, sommige al eeuwen oud. Hierover later meer. Langweer is voor zover we kunnen nagaan altijd een watersport dorp geweest. De enige toegang naar Langweer was vroeger een zandpad. Over het water is Langweer altijd goed bereikbaar geweest.

Allereerst iets over de naam Langweer. Langweer wordt in de oude archieven als “dat-ere” en ook als “Lang-War” genoemd. Langweer in het Fries Langwar is hoogstwaarschijnlijk ontleed aan het feit dat er vanuit de Wielen langgerekte percelen land, landinwaarts liepen. War is het Friese woord voor perceel land. In de oude koopcontracten komt ook de naam “Leech-War” veelvuldig voor en heeft dan de betekenis van enkel een perceel land dat leeg is en waarop geen huis of iets anders gebouwd is.

Vaak wordt er gevraagd hoe oud is Langweer. Al in 1256 komt de naam Langweer voor in het archief van het bisdom in Utrecht. Ook is er in Langweer vroeger veel strijd geleverd. Zo werd Langweer in 1517 door de Bourgondiërs platgebrand, nadat de Geldersen er een tijd lang de heerschappij hadden uitgeoefend. Ook de kerk ging toen in vlammen op. In het dorp hebben vroeger ook State`s gestaan, één van deze state`s was Osinga state welke gebouwd is omstreeks 1700. De naam van Osinga is ontleend aan Syts van Osinga, grietman van 1619 tot 1652 in Doniawerstal. De state heeft ook nog de naam “van Burem” gehad maar later is de naam Osinga State weer in ere hersteld. In het jaar 1829 heeft een bewoner zich op de zolderverdieping van het leven berooft. De familie heeft toen de woning 31 jaar lang gesloten.gemeentehuis Toen de state in 1860 weer werd geopend stond alles er nog net zo bij als in 1829, inclusief serviesgoed op de tafels. In de Langweerder volksmond werd de state “het slot” genoemd. In 1938 is de state herbouwd op de originele fundamenten met als functie gemeentehuis. Na de herindeling is het gemeentehuis in particulier bezit gekomen.

Ook was er in Langweer de “Douma State” welke nog mooier en fraaier werd gebouwd dan “Osinga State”. Al in 1577 komt de naam Douma voor in Langweer. Douma State is in 1793 geheel vernieuwd. Het nieuwe gebouw bevatte 12 grote en kleine kamers met marmeren schoorsteenmantels. fabriekIn het jaar 1787 werd geschreven dat zich in de tuin van Douma State een stuk grond bevond met grachten omgeven waarop de stins (is versterking) “van Janco van Douma” stond. Op 20 maart 1845 is de Douma State op afbraak verkocht. Een gedeelte is opnieuw opgebouwd in Spannenburg als herberg “Het Wapen Van Friesland” bij de lokale bevolking beter bekend als café Spannenburg. Spannenburg ligt op ongeveer 5 km van Langweer en het is zeker eens de moeite waard om eens op de fiets te stappen om deze prachtige woning vanaf de weg bij de Spannenburg brug te gaan bekijken.

Een ander monumentaal pand in Langweer is de Dorpskerk, welke ik hiervoor al enige malen heb genoemd. In de vloer van de kerk liggen een aantal zeer oude grafstenen uit 1613 welke tevoorschijn kwamen bij de restauratie van de kerk. Aan de oostmuur van de kerk hangt een preekstoel uit 1684. Deze preekstoel komt nog uit de vorige kerk.Orgel Jaren geleden heeft een Amerikaan een miljoen gulden geboden voor deze preekstoel.

Achter in de kerk staat een van Dam orgel uit 1784 één van de mooiste orgels van Friesland. In de toren hangen 2 grote klokken de één uit 1400 en de andere uit 1600.Het uurwerk in de kerk welke nog prima werkt stamt uit 1600. Zeker eens de moeite waard om een bezoek te brengen aan deze eeuwenoude dorpskerk.

Emolenen ieder die Langweer met de boot heeft bezocht heeft natuurlijk ook vanaf het water de molen gezien, een fantastisch gezicht vanaf de Langweerder Wielen en nog mooier wanneer de molen in bedrijf is. De molen is al ontelbare keren gefotografeerd en afgebeeld op diverse kaarten prenten en schilderijen. De “Sweachemer Mole” is gebouwd in 1782 en is van het type monnik molen met stelling. De functie van de molen was om koren te malen en overtollig water uit de landerijen naar de Langweerder Wielen te malen. De molen die nu dienst doet als vakantie woning (maar ook nog water maalt) is eigendom van de stichting tot in stand houding van de Langweerdermolen.

Langweer werd vroeger beschreven als een agrarisch dorp. Veel van haar inwoners hadden hun werk en inkomen bij de boer en aanverwante bedrijven.  Bij de oude haven stond de zuivelfabriek (nu herberg De Wielen) en bij de ingang van de haven, waar nu de woning van Riemer van der Velde staat, stond vroeger de olieslagerij. dorpLangweer dat in 2006 haar 750 jarige bestaan heeft gevierd, is reeds lange tijd geen agrarisch dorp meer maar een toeristisch watersportdorp waar vele mensen naar toe komen om hun vakantie door te brengen. Wij wensen u een prettig en zonnig verblijf toe in ons dorp. Een dorp wat door de eeuwen heen vele veranderingen heeft ondergaan.

Mocht u meer te weten willen komen over de bezienswaardigheden het dorp rijk is? Bekijk dan snel onze pagina bezienswaardigheden. Daarnaast geven we u graag informatie over hoe Langweer er vroeger uitzag in vergelijking met nu. Bekijk foto’s van toen en nu op onze pagina: toen en nu.

Bron: Brinksma, P. (2006). Trije Swannen yn folle flecht. Langweer: Flyer Print.

Een historische wandeling door Langweer.

Stel je voor. Je loopt door Langweer met je smartphone en wanneer je in de buurt komt van het voormalig Regtshuys duikt een gevangene op die je mee terugneemt in de tijd. Of op de pier van Langweer zie je hoe vroeger gebruik werd gemaakt van de Langweerderwielen door boeren en voor zeilwedstrijden. Flauwekul? Nee, Augmented Reality (AR) maakt dit mogelijk. Beleef dit tijdens onze historische wandeling met de Mear Fryslân app. Kijk voor meer informatie op: www.visitlangweer.nl/historische-wandeling