Osinga State

Osinga State

Osinga State

De grietman woonde traditioneel op Osinga State, een groot herenhuis even ten noorden van de kerk. Osinga State werd gebouwd tussen 1619 en 1652 en werd vroeger door Langweerders ‘het slot’ werd genoemd.

Een seekere heerlijke huisinge tot langweer

Van 1705 tot 1722 werd het huis bewoond door de grietman Allard van Burum. Hij heeft het pand geheel verbouwd. Een prent van Stellingwerf geeft het pand in die periode weer: een statig gebouw bestaande uit drie woonlagen en een hoge zolder; de vensters bestaan nog uit kruiskozijnen, gevuld met glas in lood. Het pand heeft nog een zeer 17e eeuws karakter. In 1730 wordt het pand als volgt beschreven: ‘een seekere heerlijke huisinge tot Langweer met hovinge, keukentuin in de buiren, tabaksland, allees en verder plantage, somerhuis, stallinge, orangerie turf- en pakhuis’. In 1772 erft Frans van Eysinga het van zijn grootvader Johan Vegelin van Claerbergen, samen met het Grietmansambt van Doniawerstal.

Ontwikkelingen van het pand

De vensters zijn in de loop van de 18e eeuw van schuiframen met kleine ruitjes voorzien. Een tekening van A. C. Martin uit 1887 en de hierbij afgedrukte foto uit die tijd geven het pand in zijn 18e-eeuwse staat weer. In 1887 wordt het pand voor afbraak verkocht. Het is echter niet direct tot gehele afbraak gekomen. Het pand wordt omgebouwd tot vier arbeiderswoningen, waarbij de hoofdverdieping en de ingangspartij verdwenen. In 1939 is het pand geheel gesloopt, en is op de bestaande fundering het huidige pand gebouwd, dat een vage afspiegeling is van de oude state. De hoofdverdieping is bij deze herbouw minder hoog geworden, waardoor de verhouding van het geheel wat saai is geworden. Een buffetkast, die in een muur was ingebouwd, bevindt zich nu in het huis Leeuwenburg te Driebergen. Een Louis XVI schoorsteenmantel is geplaatst in een kamer van de universiteit van Utrecht.

Adellijke families

Vele adellijke families hadden hier hun residentie, totdat de laatste, grietman Schelte Hessel Roorda van Eijsinga, zich in 1829 op de bovenverdieping van het leven benam. Markant is dat de familie vervolgens de state op slot draaide en er niet weer kwam, daarbij alles achter latende zoals het er bij stond. Toen de familie pas in 1860 de sleutel weer in het slot stak en het gebouw betrad, was het net of was het pas de vorige dag verlaten: kledingstukken lagen nog waar ze waren achtergelaten en de kopjes stonden meer dan dertig jaar later nog op tafel.

Hierbij een lijst van bewoners:
– 1652 Syts van Osinga
1705 – 1722 Allard van Burum
1722 – 1772 Johan Vegelin van Claerbergen
1772 – 1728 Frans Julius Johan van Eysinga
1828 – 1829 Schelte Hessel Roorda van Eysinga
1829 – 1835 Binnert Philip van Eysinga
1836 – 1857 Catharina Johanna van Eysinga, getrouwd met Pieter de Beaufort
1857 – Cornelia Anna de Beaufort

Huidige status

Het werd in de jaren 1939-1940 op de oude fundamenten gebouwd in de trant van de oude state, als gemeentehuis van de voormalige gemeente Doniawerstal, waar Langweer eeuwenlang hoofdplaats van was. Tot 1984 – toen de gemeente werd opgeheven en deel ging uitmaken van Skarsterlân – deed de ‘nieuwe state’ dienst als gemeentehuis. Het wordt nu gebruikt als woonhuis en is niet openbaar toegankelijk.

Bron: Brinksma, P. (2006). Trije Swannen yn folle flecht. Langweer: Flyer Print en www.stinseninfriesland.nl

Een historische wandeling door Langweer.

Stel je voor. Je loopt door Langweer met je smartphone en wanneer je in de buurt komt van het voormalig Regtshuys duikt een gevangene op die je mee terugneemt in de tijd. Of op de pier van Langweer zie je hoe vroeger gebruik werd gemaakt van de Langweerderwielen door boeren en voor zeilwedstrijden. Flauwekul? Nee, Augmented Reality (AR) maakt dit mogelijk. Beleef dit tijdens onze historische wandeling met de Mear Fryslân app. Kijk voor meer informatie op: www.visitlangweer.nl/historische-wandeling